Dochód zagraniczny a metoda unikania podwójnego opodatkowania

Polski rezydent podatkowy świadczy pracę najemną na rzecz przedsiębiorstwa, którego zarząd znajduje się w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Dochody z tytułu wykonywanej pracy są zwolnione z podatku dochodowego na podstawie przepisów wewnętrznych obowiązujących w ZEA. Czy w polskim zeznaniu podatkowym podatnik powinien ten dochód wykazać? Jeśli tak, to jaką metodę unikania podwójnego opodatkowania powinien zastosować?

Podatnik mający miejsce zamieszkania w Polsce, który osiągnął dochód w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, ma obowiązek wykazać ten dochód w zeznaniu podatkowym. Do tego dochodu znajdzie zastosowanie metoda proporcjonalnego odliczenia. Przy czym podatnik będzie miał prawo do tzw. ulgi abolicyjnej.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Zjednoczonych Emiratów Arabskich w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu (Dz. U. z 1994 r. nr 81, poz. 373 ze zm.), z uwzględnieniem postanowień artykułów 19, 20 i 21 płace, uposażenia i inne podobne wynagrodzenia, które osoba mająca miejsce zamieszkania w umawiającym się państwie osiąga z pracy najemnej, podlegają opodatkowaniu tylko w tym państwie, chyba że praca wykonywana jest w drugim umawiającym się państwie. Jeżeli praca jest tam wykonywana, to osiągane za nią wynagrodzenie może być opodatkowane w tym drugim państwie.

Z przepisu tego wynika, że wynagrodzenie osoby mającej miejsce zamieszkania w Polsce podlega opodatkowaniu w Polsce, chyba, że praca wykonywana jest na terytorium Zjednoczonych Emiratów Arabskich (zwanych dalej ZEA). W takim przypadku, dochód ten może być opodatkowany w ZEA. Z kolei z art. 3 ust. 1 updof wynika, że jeżeli dana osoba pracuje za granicą, ale ma miejsce zamieszkania w Polsce, to z tych dochodów musi rozliczyć się w Polsce.

W przypadku polskich rezydentów osiągających dochody tylko za granicą, obowiązek złożenia zeznania podatkowego zależy od metody zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu przyjętej w umowie zawartej przez Polskę z danym państwem.

Art. 24 ust. 1 lit. a umowy między Polską a ZEA przewiduje jako metodę eliminującą podwójne opodatkowanie, tzw. metodę proporcjonalnego odliczenia. Powołany przepis stanowi, że jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce osiąga dochód, który zgodnie z postanowieniami powołanej umowy może być opodatkowany w ZEA, to Polska zezwoli na odliczenie od podatku od dochodu tej osoby kwoty równej podatkowi zapłaconemu w ZEA. Takie odliczenie nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która przypada na dochód osiągnięty w ZEA.

Na gruncie ustawy o PIT metoda proporcjonalnego odliczenia została uregulowana w art. 27 ust. 9. Stosuje się ją również w przypadku podatnika uzyskującego wyłącznie dochody ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, co wynika z art. 27 ust. 9a updof.

Przy tej metodzie podatnik może skorzystać z tzw. ulgi abolicyjnej, której zasady i warunki stosowania określa art. 27g updof. W myśl tej regulacji podatnicy, którzy za granicą uzyskali dochody podlegające rozliczeniu z zastosowaniem metody unikania podwójnego opodatkowania, o której mowa w art. 27 ust. 9 i 9a updof:

1) ze stosunku pracy (stosunku służbowego, z pracy nakładczej oraz ze spółdzielczego stosunku pracy),

2) z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 updof (czyli m.in. z działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej, publicystycznej, z uprawiania sportu, z umów zlecenia i umów o dzieło, z kontraktów menedżerskich),

3) z pozarolniczej działalności gospodarczej lub

4) z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych, z wykonywanej poza terytorium Polski działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej, z wyjątkiem dochodów (przychodów) uzyskanych z tytułu korzystania z tych praw lub rozporządzania nimi

- mają prawo odliczyć od polskiego podatku dochodowego (uprzednio pomniejszonego o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne) kwotę odpowiadającą różnicy pomiędzy podatkiem obliczonym z zastosowaniem metody proporcjonalnego odliczenia a podatkiem obliczonym według metody wyłączenia z progresją.

Przepis art. 27g ust. 3 updof zastrzega, że odliczenia z tytułu ulgi abolicyjnej nie stosuje się, w sytuacji gdy podatnicy uzyskali dochody w krajach i na terytoriach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową. Przed zastosowaniem odliczenia podatnicy powinni zatem ustalić, czy kraj (terytorium), w którym uzyskali swoje dochody, nie znajduje się w wykazie zamieszczonym w rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 17 maja 2017 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. poz. 998). Trzeba więc zauważyć, że ZEA nie zostały wymienione w powołanym rozporządzeniu.

Co ważne, prawo do ulgi abolicyjnej przysługuje w każdej sytuacji, kiedy do dochodów uzyskanych za granicą ma zastosowanie - zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania - metoda proporcjonalnego odliczenia. W takiej sytuacji (tj. wówczas gdy umowa jest zawarta) bez znaczenia jest, czy druga strona umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (drugie państwo) pobiera podatek od danego dochodu. Potwierdza to interpretacja ogólna Ministra Rozwoju i Finansów z 31 października 2016 r., nr DD10.8201.1.2016.GOJ.

W omawianym przypadku podatnik będzie miał prawo skorzystać z ulgi abolicyjnej, gdyż do jego dochodu uzyskanego w ZEA, zgodnie z powołaną umową będzie miała zastosowanie metoda proporcjonalnego odliczenia. Wobec tego podatnik dokona obliczenia podatku z uwzględnieniem postanowień art. 27 ust. 9 lub 9a updof, a następnie, od tak obliczonego podatku, odliczy ulgę abolicyjną.