Przegląd Podatku Dochodowego nr 15 (327) z dnia 1.08.2012

Opodatkowanie i oskładkowanie dochodów osób zatrudnianych na czas wakacji

W okresie wakacyjnym przedsiębiorcy często poszukują dodatkowych osób do pracy. Ma to związek m.in. z uruchomieniem działalności sezonowej w miejscowościach turystycznych czy też z niedoborami kadrowymi spowodowanymi urlopami pracowników.

Najpopularniejszą formą zatrudniania jest umowa zlecenia lub o dzieło, zdarzają się również umowy o pracę.

 1. Zatrudnienie na umowę zlecenia lub o dzieło

Sposób opodatkowania należności uzyskanych z tytułu umowy zlecenia lub umowy o dzieło stanowiących przychód z działalności wykonywanej osobiście, o którym mowa w art. 13 pkt 8 updof uzależniony jest od wysokości kwoty należności określonej w umowie oraz od tego, czy zleceniobiorca (wykonawca dzieła) jest jednocześnie pracownikiem płatnika podatku.

Zaliczka na podatek

Zaliczkę na podatek od wymienionych należności pobiera się, gdy:

• zleceniobiorca (wykonawca dzieła) jest pracownikiem płatnika (bez znaczenia jest tu wysokość należności określonej w umowie),
   
• zleceniobiorca (wykonawca dzieła) nie jest pracownikiem płatnika, ale kwota należności określona w umowie przekracza 200 zł,
   
• w umowie nie określono wprost kwoty należności, a wyłącznie sposób jej wyliczenia.

W przypadku wystąpienia chociaż jednej z wymienionych okoliczności płatnik pobiera zaliczkę na podatek na zasadach określonych w art. 41 ust. 1 updof.

Ten sposób opodatkowania polega na tym, że przychód pomniejsza się o koszty jego uzyskania w wysokości 20% lub 50% (jeżeli przedmiotem zawartej umowy jest czynność stanowiąca przedmiot prawa autorskiego) uzyskanego przychodu pomniejszonego uprzednio o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia społeczne (o ile zatrudniona osoba takim ubezpieczeniom podlega).

Od ustalonej w ten sposób kwoty płatnik oblicza zaliczkę na podatek przy zastosowaniu najniższej stawki podatkowej określonej w obowiązującej skali podatkowej, tj. 18% (na wniosek podatnika płatnik może zastosować stawkę w wysokości 32%).

W dalszej kolejności obliczoną zaliczkę zmniejsza się o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne pobranej ze środków podatnika (o ile podatnik takiemu ubezpieczeniu podlega). Zmniejszenie to nie może jednak przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki.

Kwotę pobranej zaliczki płatnik przekazuje do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrał tę zaliczkę - na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby.

W terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym płatnik obowiązany jest przesłać do wymienionego urzędu skarbowego roczną deklarację PIT-4R. Za 2012 r. deklarację tę należy złożyć do 31 stycznia 2013 r. Jeżeli płatnik zaprzestanie działalności przed tym dniem, deklarację tę powinien złożyć do dnia zaprzestania tej działalności.

Ponadto do końca lutego 2013 r. płatnik powinien przesłać podatnikowi i urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika imienną informację PIT-11 za 2012 r. Jeżeli płatnik zaprzestanie działalności przed tym dniem, informację tę powinien złożyć do dnia zaprzestania tej działalności.

Zryczałtowany podatek dochodowy

Opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym ma zastosowanie, gdy zleceniobiorca (wykonawca dzieła) nie jest pracownikiem płatnika, a kwota należności określona w umowie nie przekracza 200 zł.

Pobrany podatek płatnik powinien przekazać do 20 dnia następnego miesiąca na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, właściwego według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby.

W terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym płatnik obowiązany jest przesłać do wymienionego urzędu skarbowego roczną deklarację PIT-8AR.

Za 2012 r. obowiązek ten musi wypełnić do końca stycznia 2013 r.

Jeżeli płatnik zaprzestanie działalności przed tym dniem, deklarację tę powinien złożyć do dnia zaprzestania tej działalności.

Przychodów opodatkowanych w formie ryczałtu zleceniobiorca (wykonawca dzieła) nie wykazuje w rocznym zeznaniu podatkowym.

Składki ZUS

Jeżeli umowa zlecenia stanowi jedyny tytuł do ubezpieczenia, to zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wypadkowemu oraz zdrowotnemu, a dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

Z tytułu umowy zlecenia nie podlegają obowiązkowi ubezpieczeń w ZUS osoby będące uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, o ile nie ukończyły 26 lat.

Samodzielna umowa o dzieło nie jest tytułem ani do obowiązkowych, ani do dobrowolnych ubezpieczeń w ZUS. Jednakże umowa o dzieło (również umowa zlecenia) jest tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń wówczas, gdy wykonawca dzieła (zleceniobiorca) taką umowę zawarł z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy (art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).

2. Zatrudnienie na podstawie umowy o pracę na zastępstwo lub innej umowy o pracę na czas określony

Opodatkowanie dochodów osób, które zawarły umowę o pracę na zastępstwo lub inną umowę o pracę na czas określony, przebiega na takich samych zasadach jak opodatkowanie dochodów osób zatrudnionych na podstawie pozostałych umów o pracę.

Aby obliczyć zaliczkę na podatek, płatnik pomniejsza uzyskane w danym miesiącu przychody ze stosunku pracy o koszty uzyskania przychodów (w kwocie 111,25 zł lub 139,06 zł jeżeli miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę) oraz o potrącone w danym miesiącu ze środków pracownika składki na ubezpieczenia społeczne. Tak ustalony dochód jest podstawą do obliczenia zaliczki na podatek według 18% lub 32% stawki (w zależności od wysokości dochodu).

Następnie zaliczkę zmniejsza się o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej, tj. 46,33 zł (jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złożył zakładowi pracy oświadczenie PIT-2).

W dalszej kolejności zaliczkę na podatek zmniejsza się o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, pobranej w tym miesiącu przez zakład pracy (zmniejszenie nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki).

Płatnik obowiązany jest przekazywać pobrane zaliczki na podatek w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym je pobrał. Wpłaca się je na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby.

Do wymienionego urzędu skarbowego płatnik w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym obowiązany jest złożyć roczną deklarację PIT-4R. Deklarację za 2012 r. należy złożyć do końca stycznia 2013 r. Jeżeli płatnik zaprzestanie działalności przed tym dniem, deklarację tę powinien złożyć do dnia zaprzestania tej działalności.

Natomiast w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnik, o ile nie dokonuje rocznego obliczenia podatku, jest obowiązany przekazać podatnikowi i urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika imienną informację PIT-11. Za 2012 r. informację tę powinien przekazać do końca lutego 2013 r.