Rozliczenie zbycia lokalu użytkowego wykorzystywanego w działalności przez jednego z małżonków

Małżonkowie nabyli do majątku wspólnego lokal użytkowy, który następnie był wykorzystywany w działalności gospodarczej prowadzonej przez jednego z nich. Czy w przypadku odpłatnego zbycia tego lokalu obowiązek podatkowy w podatku dochodowym powstanie u obojga małżonków?

Nie, w tym przypadku całość dochodu ze sprzedaży lokalu zobowiązany będzie opodatkować małżonek, który wykorzystywał ten lokal w swojej działalności gospodarczej.

Na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obowiązuje zasada, że przychody ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (udziału). Przy czym w razie braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe. Tę zasadę stosuje się odpowiednio do rozliczania m.in. kosztów uzyskania przychodów. Wynika tak z uregulowań art. 8 ust. 1 i 2 updof.

Przedstawiona zasada proporcjonalności odnosi się generalnie również do podatników pozostających w związku małżeńskim, gdy źródłem ich przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym są przedmioty objęte ustawową wspólnością majątkową.

Przypomnijmy, że z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który reguluje stosunki majątkowe między małżonkami, wynika, że wspólność majątkowa między małżonkami powstaje z mocy ustawy z chwilą zawarcia małżeństwa, o ile strony nie postanowią inaczej. Zasadniczo do majątku objętego wspólnością ustawową wchodzą wszelkie przedmioty nabyte przez oboje małżonków lub przez jednego z nich w czasie trwania tej wspólności. Ustawowa wspólność majątkowa ma charakter bezudziałowy, przy czym w razie jej ustania przekształca się ona we wspólność udziałową, a każdy z małżonków posiada, co do zasady, taki sam udział.

Prawo podatkowe dopuszcza jednak sytuacje, gdy cały dochód (przychód) ze wspólnej własności, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy może rozliczyć jeden z małżonków. Możliwość taką przewiduje wprost art. 8 ust. 3 updof w odniesieniu do przychodów osiąganych przez małżonków z tzw. prywatnego najmu (tj. ze źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 1 pkt 6 updof). Skorzystanie z tej możliwości uzależnione jest przy tym od złożenia przez małżonków oświadczenia o opodatkowaniu całości dochodu z tego źródła przez jednego z nich.

Również w przypadku odpłatnego zbycia składnika majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską, cały dochód (stratę) uzyskany z tego tytułu rozlicza ten małżonek, który wykorzystywał dany składnik majątku w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

Należy bowiem zauważyć, że podatnik pozostający w związku małżeńskim może uznać za środek trwały w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej składnik majątku, którego jest współwłaścicielem na zasadzie współwłasności łącznej wraz z małżonkiem. Ponadto może on dokonywać odpisów amortyzacyjnych od całej wartości początkowej takiego środka trwałego (o ile nie służy on również odrębnej działalności drugiego z małżonków) i ujmować je do kosztów uzyskania przychodów. Tak wynika z art. 22a ust. 1 i art. 22g ust. 11 w związku z art. 22 ust. 8 updof.

W rezultacie, w razie odpłatnego zbycia takiego składnika majątku przez podatnika zastosowanie ma art. 14 ust. 2 pkt 1 lit. a updof. Przepis ten stanowi, że przychód z odpłatnego zbycia składnika majątku będącego środkiem trwałym, podlegającym ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, wykorzystywanego w działalności gospodarczej, stanowi przychód z tej działalności. Ustalając natomiast dochód (stratę) z tego tytułu, podatnik pomniejsza uzyskany przychód z odpłatnego zbycia takiego składnika majątku o jego niezamortyzowaną wartość początkową.

Odnosząc te regulacje do stanu faktycznego przedstawionego w pytaniu, należy stwierdzić, że skoro lokal użytkowy nabyty przez oboje małżonków do majątku objętego wspólnością małżeńską jest wykorzystywany tylko przez jednego z małżonków w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, to w związku ze zbyciem tego lokalu obowiązek podatkowy powstanie wyłącznie u tego małżonka.