Zapłata za byłego pracownika zaległej składki ZUS a informacja PIT-11

Po kontroli ZUS okazało się, że program płacowy nie naliczył składek ZUS od jednego ze składników wynagrodzenia pracownika. W rezultacie powstała niedopłata w składce emerytalnej, rentowej i chorobowej (13,71%), a także w składce zdrowotnej. Do ZUS zrobiliśmy stosowne korekty. Pracownik ten nie jest już zatrudniony w naszej firmie i nie zwróci nam tych składek. W informacji PIT-11 sporządzonej za rok, w którym była dokonana korekta, zapłacone za pracownika składki na ubezpieczenia społeczne wykazaliśmy jako jego przychód z innych źródeł. Czy również zapłaconą za pracownika składkę na ubezpieczenie zdrowotne powinniśmy uwzględnić w PIT-11?

Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez organy podatkowe, w przedstawionej sytuacji zapłaconą za byłego pracownika zaległą składkę na ubezpieczenie zdrowotne należy wykazać w informacji PIT-11 (sporządzonej za rok podatkowy, w którym nastąpiła zapłata), jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 updof.

Na gruncie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami - co do zasady - są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 11 ust.1 updof). Ustawodawca nie sprecyzował pojęcia nieodpłatnych świadczeń. Zgodnie z poglądem ugruntowanym w orzecznictwie i doktrynie - dla celów podatkowych pojęcie nieodpłatnego świadczenia obejmuje wszelkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, a także te wszystkie zdarzenia, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. Przysporzenie to może polegać na zwiększeniu majątku lub uniknięciu wydatku, jaki podatnik musiałby ponieść, aby uzyskać określone świadczenie. Przychodem podatkowym jest więc realne i wymierne przysporzenie majątkowe.

Na postanowienia art. 11 ust. 1 updof powołują się zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne, rozpatrując kwestię, czy w związku z zapłatą zaległych składek ZUS za pracowników (obecnych i byłych), którzy nie zwrócą tych składek, u osób tych powstanie przychód w rozumieniu ustawy o PIT. Jednak w konkluzji stanowisko organów podatkowych w tej sprawie różni się od prezentowanego przez sądy administracyjne.

Zdaniem organów podatkowych uiszczenie przez pracodawcę (byłego pracodawcę) zaległych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne w celu wywiązania się z obowiązków płatnika składek - w części, w której powinny być sfinansowane przez pracownika - stanowi dla obecnych i byłych pracowników nieodpłatne świadczenie generujące przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 updof. Osoby te uzyskują bowiem wymierną korzyść majątkową, gdyż inny podmiot, tj. obecny lub były pracodawca, ponosi kosztem swojego majątku wydatek, który powinien być sfinansowany majątkiem (dochodami) tych osób. Przychód ten powstaje w dacie zapłaty zaległych składek do ZUS. W przypadku byłego pracownika, który nie zwróci byłemu pracodawcy zapłaconych za niego składek (w roku, w którym zostały one uregulowane), omawiany przychód należy zakwalifikować jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 updof. Kwotę przychodu z innych źródeł uzyskanego przez byłego pracownika, były pracodawca powinien wykazać w informacji PIT-11 (w części F). Tak wynika np. z interpretacji indywidualnych Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 grudnia 2021 r., nr 0115-KDIT2.4011.646.2021.1.ŁS, z 19 marca 2021 r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.55.2021.1.ID, z 28 grudnia 2020 r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.826.2020.1.GG, a także z 31 maja 2019 r., nr 0114-KDIP3-1.4011.230.2019.1.ES.

Baza orzeczeń wydawanych m.in. przez sądy administracyjne dostępna jest w serwisie www.orzecznictwo.gofin.pl

Z takim stanowiskiem organów podatkowych nie zgadzają się sądy administracyjne, w których ocenie zapłata przez płatnika zaległych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za pracownika (byłego pracownika), nie skutkuje powstaniem u tej osoby przysporzenia majątkowego, a w konsekwencji przychodu w rozumieniu ustawy o PIT. Tak orzekł m.in. NSA w wyrokach z 27 kwietnia 2021 r., sygn. akt II FSK 3179/19 oraz z 5 kwietnia 2019 r., sygn. akt II FSK 1311/17, a także WSA w Gliwicach w wyroku z 3 marca 2021 r., sygn. akt I SA/Gl 1619/20.

Wyroki sądów administracyjnych nie mają jednak mocy powszechnie wiążącej (zapadają bowiem w indywidualnych sprawach). Jeżeli zatem w sytuacji przedstawionej w pytaniu firma chce uniknąć sporu z organami podatkowymi, to zapłaconą za byłego pracownika kwotę zaległej składki na ubezpieczenie zdrowotne, powinna wykazać w części F informacji PIT-11, sporządzonej za rok podatkowy, w którym nastąpiła zapłata tej składki.