Przejęcie samochodów w ramach cesji umowy leasingu operacyjnego

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą, którą rozlicza na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów prowadzonej metodą uproszczoną. Na potrzeby działalności przejął sześć samochodów osobowych od innego przedsiębiorcy w ramach cesji leasingu operacyjnego. W przypadku dwóch samochodów do końca okresu leasingu pozostało 6 miesięcy, a w przypadku czterech samochodów - 2,5 roku. Jakie skutki w zakresie podatku dochodowego spowoduje takie przejęcie? Jak rozliczyć kwotę odstępnego zapłaconą dotychczasowemu leasingobiorcy w związku z cesją?

Koszt z tytułu odstępnego można jednorazowo ująć do kosztów uzyskania przychodów. Natomiast skutki w zakresie podatku dochodowego przejęcia umów leasingu w drodze cesji będą zależały od postanowień zawartych w umowie cesji.

1. Kwalifikacja umowy po dokonaniu cesji

Prawa i obowiązki stron umowy leasingu mogą być przenoszone w drodze umowy cesji. Cesja umowy leasingu nie podważa rozliczeń z tytułu kosztów leasingu dokonanych przez dotychczasowego leasingobiorcę. Swego czasu problematyczna była natomiast kwestia, czy nowy leasingobiorca może rozliczać koszty związane z przejętą umową na zasadach dotyczących umów leasingu.

Począwszy od 2013 r. wątpliwości w tym zakresie rozstrzyga art. 23a pkt 2 updof, który definiując pojęcie podstawowego okresu umowy leasingu odnosi się również do sytuacji, gdy następuje zmiana strony lub stron umowy leasingu. Z jego uregulowań wynika, że w takim przypadku podstawowy okres umowy uważa się za zachowany, jeżeli nie uległy zmianie inne postanowienia umowy (m.in. okres jej trwania czy wysokość rat leasingowych).

Tym samym, gdy w związku z cesją umowy leasingu ma miejsce nie tylko zmiana stron tej umowy, ale również modyfikowane są inne jej postanowienia, to taką umowę dla celów podatkowych traktuje się jak zupełnie nową umowę. Podlega ona wówczas odrębnej ocenie, w wyniku której może być uznana za umowę leasingu operacyjnego, pod warunkiem, że spełnia warunki określone dla tej kategorii umów w ustawie podatkowej.

Odnosząc się zatem do sytuacji podatnika opisanej w pytaniu, należy stwierdzić, że w sposób właściwy dla umowy leasingu będzie on mógł rozliczać wydatki związane z wszystkimi przejętymi umowami, o ile w wyniku cesji doszło tylko do zmiany stron umowy, a pozostałe postanowienia umów leasingu pozostały bez zmian. W przeciwnym wypadku, tj. gdy w związku z cesją zmienione zostały inne postanowienia przejętych umów, to umowy, których okres trwania zakończy się za:

2,5 roku - podatnik będzie mógł uznać za umowy leasingu operacyjnego, jeżeli suma opłat ustalonych w umowie, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej samochodów; okres trwania tych umów wskazuje na zachowanie warunku dotyczącego czasu trwania umowy leasingu, który nie może być krótszy niż 40% normatywnego okresu amortyzacji (w przypadku samochodów osobowych minimalny okres to 2 lata),
6 miesięcy - podatnik będzie zobligowany traktować te umowy do celów podatkowych jak umowy najmu/dzierżawy.

W przypadku samochodów osobowych to zróżnicowanie będzie miało konsekwencje przy rozliczaniu jako koszt uzyskania przychodów wydatków ponoszonych w związku z ich używaniem na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. W przypadku umów spełniających warunki umowy leasingu operacyjnego, kosztami uzyskania przychodów będą określone w tych umowach opłaty leasingowe oraz koszty eksploatacyjne. Natomiast w związku z umowami traktowanymi jako umowy najmu/dzierżawy, podatnik w całości zaliczy do kosztów tzw. opłaty czynszowe, czyli za prawo używania samochodów, podczas gdy koszty eksploatacyjne będzie musiał rozliczać z uwzględnieniem ograniczeń określonych w art. 23 ust. 1 pkt 46 i ust. 5 updof, a więc stosując limit "kilometrówki" ustalany na podstawie ewidencji przebiegu pojazdu prowadzonej osobno dla każdego samochodu.

2. Rozliczenie odstępnego

Skoro podatnik będzie wykorzystywał samochody, o których mowa w pytaniu na potrzeby prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, to zapłaconą dotychczasowemu leasingobiorcy kwotę odstępnego z tytułu cesji umów leasingu operacyjnego, może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu art. 22 ust. 1 updof. Poniesiony wydatek podlegał będzie przy tym zaliczeniu do kosztów podatkowych w dacie jego poniesienia, czyli w dacie wystawienia faktury lub innego dowodu będącego podstawą ujęcia tego kosztu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów (art. 22 ust. 6b updof). Uwzględniając regulacje rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2017 r. poz. 728), wspomniany koszt powinien być ujęty w kolumnie 13 "pozostałe wydatki".

Należy zauważyć, że przedstawiony sposób ujęcia kwoty odstępnego w podatkowej księdze jest niezależny od metody ewidencjonowania kosztów w księdze (tj. metody uproszczonej lub memoriałowej). Przyjmuje się bowiem, że odstępne ma charakter opłaty samoistnej i bezzwrotnej, nieprzypisanej do poszczególnych rat leasingowych, dlatego nie ma podstaw do jej rozliczania proporcjonalnie do czasu trwania umowy leasingu (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 24 lutego 2017 r., nr 3063-ILPB2.4510.241.2016.1.KS).