Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 25 (744) z dnia 1.09.2011

Wycofanie składnika majątku z działalności gospodarczej

Wiele lat temu na potrzeby indywidualnej działalności gospodarczej kupiłem samochód ciężarowy. VAT od zakupu odliczyłem. Obecnie zamierzam samochód ten wycofać z działalności gospodarczej i przekazać nieodpłatnie synowi. Jakie skutki w VAT i podatku dochodowym wywoła to zdarzenie?

1. Nieodpłatne przekazanie towaru jako czynność opodatkowana VAT

Wycofanie z działalności gospodarczej składnika majątku (tu: samochodu ciężarowego), przy nabyciu którego przysługiwało prawo do odliczenia VAT i przekazanie go na potrzeby osobiste podatnika lub innych osób, wywołuje te same skutki w VAT, co sprzedaż (art. 7 ust. 2 ustawy o VAT). Czynność ta jest zatem opodatkowana i zobowiązuje do wykazania VAT należnego. Należy ją udokumentować fakturą wewnętrzną (art. 106 ust. 7 ustawy o VAT). Przykładowy wzór takiej faktury dostępny jest na naszej stronie internetowej: www.druki.gofin.pl.

W zakresie ustalenia podstawy opodatkowanianieodpłatnego przekazania zastosowanie znajdzie art. 29 ust. 10 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, za podstawę opodatkowania takiego przekazania należy przyjąć cenę nabycia towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów. Wprawdzie przepis ten jest nieprecyzyjny i nie wynika z niego wprost, co należy przyjąć za podstawę opodatkowania nieodpłatnego przekazania towaru, lecz w praktyce ukształtował się pogląd, że chodzi tu o cenę rynkową netto.

Zatem podatnik wycofując samochód z działalności gospodarczej powinien ustalić, za ile obecnie przedmiotowy samochód można byłoby sprzedać. W tym celu można ustalić cenę podobnego samochodu (tej samej marki, o podobnym przebiegu i stanie technicznym, itp.) w komisie, na giełdzie lub na aukcjach internetowych. W celach dowodowych warto zebrać dokumenty (np. wycinki z gazet, wydruki komputerowe z oferowanymi cenami) potwierdzające cenę rynkową samochodu.
 

W załączeniu:

1) wydruk komputerowy z aukcji internetowej.

Zaznaczamy, że jeżeli przy nabyciu samochodu nie przysługiwałoby podatnikowi prawo do odliczenia VAT, to wycofanie go z działalności, a następnie przekazanie synowi, nie powodowałoby konieczności wykazania VAT należnego. Z kolei, gdyby przedmiotem przekazania był samochód osobowy lub inny pojazd samochodowy:

1) przy nabyciu którego przysługiwało prawo do odliczenia VAT w wysokości 60% kwoty podatku, nie więcej niż 6.000 zł (lub 50%, nie więcej niż 5.000 zł - dotyczy samochodów nabytych w okresie pomiędzy 1 maja 2004 r. a 21 sierpnia 2005 r.) oraz

2) był użytkowany przez podatnika co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tym samochodem jak właściciel (np. od zakupu)

- to na mocy § 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia w sprawie VAT, przekazanie to byłoby zwolnione z VAT. Mogłaby ewentualnie wystąpić konieczność skorygowania odliczonego VAT od zakupu pojazdu (jeżeli ww. przekazanie nastąpiłoby w tzw. okresie korekty). Tę kwestię jednak tu pomijamy.

2. Skutki w podatku dochodowym

Wycofanie składnika majątku z działalności gospodarczej nie powoduje powstania przychodu podatkowego. Podatnik powinien jedynie wykreślić go z ewidencji środków trwałych i zaprzestać dokonywania odpisów amortyzacyjnych (ostatniego odpisu amortyzacyjnego można dokonać za miesiąc, w którym samochód wycofano z działalności gospodarczej). Nie koryguje się dotychczasowych odpisów amortyzacyjnych. Natomiast, niezamortyzowana wartość tego składnika majątku nie będzie mogła być zaliczona do kosztów podatkowych.

WAŻNE: Jeżeli składnik majątku (tu: samochód) został już całkowicie zamortyzowany, jego wycofanie z działalności gospodarczej nie wywoła żadnych skutków na gruncie podatku dochodowego. Konieczne będzie jedynie wykreślenie go z ewidencji środków trwałych, z podaniem daty jego wycofania z firmy.

Ponieważ wycofanie składnika majątku z działalności gospodarczej powoduje konieczność wykazania VAT należnego, warto również zaznaczyć, że kwota tego podatku nie może być ujęta w rachunku podatkowym. Przypadki, kiedy VAT należny może być kosztem podatkowym określono bowiem w art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. b) ustawy o PDOF i nie wymienia się tam VAT należnego od nieodpłatnego przekazania towarów na cele osobiste podatnika lub innych osób (chyba że wyłącznym warunkiem ich przekazania jest uprzednie nabycie przez otrzymującego towarów lub usług od przekazującego w określonej ilości lub wartości - to jednak nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie).

Zaznaczamy również, że u syna, który otrzyma samochód wycofany z działalności gospodarczej ojca, nie powstanie przychód podatkowy. Zastosowanie tu mają bowiem przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn, a zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PDOF, przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Uwaga! Ponieważ przekazanie samochodu nastąpi pomiędzy członkami najbliższej rodziny (pomiędzy ojcem a synem), obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn również nie wystąpi, jeżeli nabycie zostanie zgłoszone do naczelnika urzędu skarbowego. Obowiązek zgłoszenia nie wystąpi, jeżeli wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby - lub po tej samej osobie - tu: od ojca - w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza 9.637 zł. Szczegółowe regulacje w tym zakresie zawiera art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. nr 93, poz. 768 ze zm.).

3. Wycofanie składnika majątku z działalności gospodarczej w ewidencji księgowej

Wycofanie środka trwałego (tu: samochodu) z działalności gospodarczej, w celu przekazania go na potrzeby osobiste podatnika lub innych osób (tu: dla syna podatnika) i ujęcie tego zdarzenia w księgach rachunkowych, prezentujemy na przykładzie.
 

Dekretacja:
 

Księgowania:

Uwaga! Wysokość kapitału właściciela przyjęto w wysokości przykładowej.

W przypadku, gdy składnik majątku wycofywany z działalności gospodarczej jest całkowicie zamortyzowany, wówczas jego wyksięgowanie może przebiegać zapisem:
 

a ujęcie faktury wewnętrznej - analogicznie jak powyżej - Wn konto 76-1, Ma konto 22-2.

Zaznaczamy, że jeżeli podatnik prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów, wycofania składnika majątku z działalności gospodarczej w ogóle nie odzwierciedla się w księdze. Zdarzenie to bowiem nie powoduje powstania przychodu podatkowego, ani nie generuje kosztu uzyskania przychodów.