Zasady korzystania z kosztów autorskich

W odniesieniu do niektórych rodzajów przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ustawodawca przewidział możliwość stosowania procentowo określonych kosztów uzyskania. Ich wysokość może wynosić 20% bądź 50%. Z tych ostatnich, które popularnie nazywane są kosztami autorskimi, można korzystać wyłącznie w ściśle określonych okolicznościach.

Z limitem i niefirmowe

Z uregulowań zawartych w art. 22 ust. 9 pkt 1-3 ustawy o pdof wynika, że stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów ustawodawca zarezerwował do przychodów uzyskanych przez twórców z tytułu:

przeniesienia prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego,
opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego, otrzymanej w pierwszym roku trwania licencji od pierwszej jednostki, z którą zawarto umowę licencyjną,
korzystania z praw autorskich oraz z praw pokrewnych przez twórców i artystów wykonawców, w rozumieniu odrębnych przepisów lub rozporządzania przez nich tymi prawami, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy o pdof, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.

Jednocześnie w art. 22 ust. 9a ustawy o pdof ustawodawca umieścił zastrzeżenie, że łącznie koszty te nie mogą przekroczyć 1/2 kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o pdof. Tym samym roczny limit 50% kosztów uzyskania przychodów w 2014 r. wynosi 42.764 zł (tj. 1/2 z 85.528 zł). Co równie istotne, 50% koszty nie mają zastosowania do przychodów twórców uzyskanych w ramach działalności gospodarczej (art. 22 ust. 12 ustawy o pdof).

Faktyczne koszty twórca może zastosować jedynie wówczas, gdy przewyższają one koszty określone procentowo.

Gdy wyczerpie się limit

Zryczałtowane koszty dotyczące przychodów twórców podlegają wskazanym ograniczeniom kwotowym bez względu na rodzaj umowy zawartej przez twórcę. Te same zasady mają zatem zastosowanie do umowy o pracę, umowy o dzieło czy zlecenia, przeniesienia prawa własności wynalazku, wzoru użytkowego, znaku towarowego. Trzeba przy tym pamiętać, że ustawowy limit dotyczy łącznych przychodów podatnika, do których mają zastosowanie 50% zryczałtowane koszty.

W art. 22 ust. 9 pkt 1-3 ustawy o pdof ustawodawca zastrzegł, że przy obliczaniu miesięcznego dochodu podatnika, który uprawniony jest do korzystania z kosztów, w celu pobrania zaliczki na podatek i przekazania jej właściwemu organowi podatkowemu, płatnicy nie mogą zastosować wyższych kosztów niż określone w art. 22 ust. 9a ustawy. Oznacza to w praktyce, że gdy limit omawianych kosztów dotyczących przychodów uzyskanych przez podatnika u danego płatnika zostanie wyczerpany w danym miesiącu, płatnik ten od tego momentu zaprzestaje ich stosowania.

Jednocześnie ustawodawca nie umożliwił zastosowania w odniesieniu do omawianych przychodów innych zryczałtowanych kosztów podatkowych. Stąd po wyczerpaniu ustawowego limitu twórcy nie przysługują już na etapie ustalania zaliczki na podatek żadne koszty uzyskania przychodów.

Prawo do rezygnacji z kosztów ryczałtowych

Podatnicy osiągający przychody, do których mają zastosowanie tzw. koszty autorskie, mogą zrezygnować z ich stosowania. Aby ta rezygnacja była skuteczna, twórca powinien złożyć płatnikowi stosowne oświadczenie (art. 32 ust. 7 oraz art. 41 ust. 11 ustawy o pdof).

Jeżeli ze stosowania 50% kosztów rezygnuje podatnik będący pracownikiem, wówczas płatnik zaprzestaje ich potrącania począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik oświadczenie takie złoży. Dla pozostałych płatników stosujących przy obliczaniu zaliczki 50% koszty, termin zaprzestania ich stosowania na wniosek podatnika nie został określony. Jak wyjaśnił resort finansów w piśmie z dnia 14 marca 2013 r. będącym odpowiedzią na pytanie naszego Wydawnictwa, ustawodawca zrobił to celowo. W razie uzyskiwania przychodów, do których mają zastosowanie 50% koszty na innej podstawie niż stosunek pracy, może bowiem wystąpić jednorazowy obowiązek poboru podatku przez płatnika (np. zapłata wynagrodzenia za wykonanie umowy o dzieło). W takiej sytuacji podatnik może złożyć przedmiotowe oświadczenie przed wypłatą wynagrodzenia, nawet w tym samym dniu, a płatnik ma wówczas obowiązek zastosować się do niego przy poborze zaliczki. W konsekwencji nie uwzględnia on 50% kosztów przy obliczaniu najbliższej zaliczki na podatek dochodowy po uzyskaniu oświadczenia.

Faktyczne w pełnej wysokości

Omówione ograniczenie kwotowe zryczałtowanych tzw. kosztów autorskich nie ma jednak wpływu na możliwość stosowania przez twórców faktycznych kosztów uzyskania przychodów. Jeżeli tylko podatnik-twórca jest w stanie udowodnić, że w jego przypadku realne koszty uzyskania przychodów były wyższe niż 50%, ma prawo przyjąć je w wysokości kosztów faktycznie poniesionych również wówczas, gdy przekroczą one kwotę ustawowego limitu (art. 22 ust. 10 i 10a ustawy o pdof). Jednocześnie przy ustalaniu wysokości koszów faktycznych podatnicy nie muszą ograniczać się wyłącznie do tych poniesionych w roku uzyskania przychodów. Oprócz nich mają prawo uwzględnić także bezpośrednio związane z przychodami koszty poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy, jak również poniesione po jego zakończeniu, ale przed dniem złożenia zeznania, jednak nie później niż do upływu terminu do jego złożenia (art. 22 ust. 10 ustawy o pdof).

Faktyczne koszty uzyskania przychodu uprawniony podatnik będzie mógł jednak zastosować dopiero w rocznym zeznaniu. Płatnicy na etapie ustalania w trakcie roku zaliczek na podatek dochodowy od wynagrodzenia twórców nie są do tego uprawnieni.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)