Rozliczanie rabatów w przychodach i kosztach przedsiębiorcy

Przedsiębiorcy używają różnych sposobów, aby zdobyć i utrzymać kontrahentów. Jednym z częściej stosowanych jest rabat finansowy bądź towarowy. Jego wystąpienie wywołuje określone skutki podatkowe zarówno po stronie przedsiębiorcy, który go udzielił, jak i tego, który go otrzymał.

Bonifikata, czyli rabat finansowy

Rabat finansowy w praktyce nazywany bywa również opustem lub bonifikatą. Stanowi on swoistą zniżkę, zazwyczaj procentową od ustalonych cen towarów, a możliwość jego uzyskania nie dotyczy wszystkich nabywców. Obniżenie pierwotnie ustalonej ceny sprzedawca najczęściej proponuje bowiem określonym grupom nabywców, np. płacącym gotówką, realizującym płatności przed oznaczonym terminem, czy też kupującym dużą ilość towaru jednorazowo lub w określonym czasie.

Przychodem z działalności gospodarczej u przedsiębiorcy będącego zarówno osobą fizyczną, jak i podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont oraz pomniejszeniu o należny VAT. Z tego względu, jeżeli sprzedawca udziela rabatu, wówczas do przychodów powinien przyjąć kwotę pomniejszoną o jego wysokość. Jeżeli chodzi o moment, w którym powinien pomniejszyć przychody o wartość rabatu, to możemy tu mieć do czynienia z dwoma przypadkami.

W pierwszym przypadku, gdy rabat jest udzielany w chwili sprzedaży towarów, jego kwota pomniejsza cenę wykazaną na fakturze wystawianej przez sprzedawcę.

Drugi przypadek dotyczy udzielenia rabatu w odniesieniu do wcześniej zrealizowanych dostaw, tj. po zakupie towaru. W takim przypadku sprzedawca powinien zmniejszyć przychód dopiero w momencie realizacji rabatu, czyli wówczas, gdy odbiorca z niego skorzysta. Nie zachodzi tutaj konieczność korekty przychodów wstecz.

U nabywcy towarów, któremu został udzielony rabat, pomniejsza on koszty uzyskania przychodów. Zmniejszenie kosztów następuje u nabywcy w momencie uzyskania rabatu. Dzięki takiemu mechanizmowi nabywca nie musi dokonywać korekty kosztów wstecz, lecz pomniejsza koszty o kwotę rabatu w rozliczeniu za okres, w którym faktycznie został on udzielony. Otrzymanie rabatu finansowego powoduje obniżenie ceny zakupu, czego nie można utożsamiać z uzyskaniem nieodpłatnego świadczenia. Tym samym wartość rabatu uzyskanego w związku z zakupem towarów nie będzie zaliczana do przychodu z działalności gospodarczej.

Rabat towarowy

Z rabatem towarowym mamy do czynienia w sytuacji, gdy sprzedawca bezpłatnie dodaje do sprzedanej partii towaru dodatkową jego ilość. Przykładowo producent odzieży może ustalić, że przy zakupie 30 płaszczy nabywca otrzyma jeden dodatkowo gratis. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, że charakterystyczne dla rabatu towarowego jest jego wręczenie w momencie nabycia określonego towaru. Istotne jest również, że rabat towarowy powinien polegać na dodaniu do zakupionego towaru określonej ilości tego samego towaru, tj. sprzedanego nabywcy. W przypadku bowiem wydania innego towaru będziemy mieli do czynienia ze sprzedażą premiową, która powoduje inne skutki podatkowe.

Przy rabacie towarowym za tę samą kwotę sprzedawca sprzedaje większą ilość towaru. Zatem jego przyznanie powoduje w konsekwencji po stronie podmiotu go udzielającego obniżenie cen sprzedaży. Zniżkę wynikającą z zastosowania rabatu towarowego sprzedawca powinien uwzględnić, określając wartość sprzedaży na fakturze (rachunku) dokumentującej zawarcie transakcji. Dokument ten stanowi podstawę ujęcia przychodu w ewidencji księgowej sprzedawcy oraz wykazania kosztu w księgach nabywcy.

Pomimo uzyskania niższego przychodu u sprzedawcy kosztem podatkowym jest cała wartość wydatku poniesionego w związku z zakupem towarów wydanych nabywcy (w tym wartość towaru gratisowego). Tego typu działanie marketingowe ma bowiem z założenia służyć zwiększeniu sprzedaży. Dlatego wydatki na nabycie towarów, które dodawane są nabywcom do zakupów w ramach rabatu towarowego, podlegają zaliczeniu do kosztów podatkowych.

U nabywcy rabat towarowy powoduje obniżenie ceny zakupu towarów, gdyż za tę samą kwotę nabywa on większą ilość towaru. Skoro cena za towar ulega zmniejszeniu na skutek udzielenia rabatu, to w efekcie końcowym kwota zapłacona przez nabywcę stanowi rzeczywistą cenę zakupu wszystkich towarów, w tym również tych wydanych jako rabat. W ten sposób do kosztów nabywcy zaliczana jest nie tylko wartość towarów przed uzyskaniem rabatu, ale również wartość towaru wręczonego jako rabat (gratis).

Przykład

Producent krzeseł przyznaje rabaty towarowe kontrahentom, których jednorazowy zakup oferowanych przez niego produktów przekroczy 30 szt. Za każde następne 5 szt. nabywca otrzymuje rabat w postaci 2 dodatkowych krzeseł. Jednostkowa cena krzesła wynosi 380 zł.

W sierpniu 2010 r. sklep meblowy kupił u podatnika 42 krzesła i uzyskał prawo do 4 gratisowych. W tej sytuacji jednostkową ceną nabytych krzeseł jest kwota 346,96 zł wyliczona w następujący sposób:

koszt zakupu towarów:
(42 szt. × 380 zł) = 15.960 zł,

ilość otrzymanego towaru: 46 szt.,

cena jednostkowa po rabacie
(15.960 zł : 46 szt.) = 346,96 zł.

W sytuacji wydania towaru jako rabatu, nie mamy do czynienia z nieodpłatnym świadczeniem po stronie nabywcy. Aby bowiem go otrzymać, przedsiębiorca musiał wcześniej kupić określoną ilość towaru. Oznacza to, że dla celów podatkowych nie będzie on stanowił przychodu z działalności gospodarczej.

Podstawa prawna: