Zasady korzystania z kasowego PIT

Z dniem 1 stycznia 2025 r. na gruncie pdof zaczną obowiązywać uregulowania nazywane popularnie kasowym PIT wprowadzone ustawą o zmianie ustawy o pdof... (Dz. U. z 2024 r. poz. 1593). Przygotowując je, resort finansów założył, że ten nowy sposób ustalania momentu powstawania przychodów i kosztów firmowych ułatwi funkcjonowanie jednoosobowym podmiotom prowadzącym działalność w niewielkim rozmiarze, dla których codziennością są problemy z płatnościami od kontrahentów będących podmiotami gospodarczymi.

Ważną informacją jest to, że tzw. kasowy PIT jest pewną opcją dla przedsiębiorców spełniających kryteria do jego stosowania. Zatem to podatnik zdecyduje, czy skorzysta z tego sposobu regulowania zobowiązań w podatku dochodowym.

Główne zasady kasowego PIT

• Przychody

Kasowa metoda dokonywania rozliczeń z fiskusem z podatku dochodowego polega - w przeciwieństwie do ogólnej reguły wynikającej z ustawy o pdof - na ustalaniu przez przedsiębiorców przychodu firmowego w podatku dochodowym w dniu, w którym otrzymają zapłatę za swoje towary lub usługi, nie później niż w dniu upływu 2 lat, licząc od dnia wystawienia faktury, albo w dniu likwidacji działalności gospodarczej (art. 14c ust. 2 ustawy o pdof - Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) - przykład.

Przykład

Załóżmy, że pan Filip, który w prowadzeniu jednoosobowej firmy korzysta z opodatkowania na zasadach ogólnych według skali podatkowej, na 2025 r. wybierze kasową metodę rozliczania przychodów, gdyż za 2024 r. wyniosą one 890.000 zł. Załóżmy również, że wystawi fakturę za wykonane przez siebie w dniach od 2 do 12 stycznia 2025 r. usługi transportowe w dniu 13 stycznia 2025 r.

Wariant I - Kontrahent dokona zapłaty za fakturę 20 listopada 2025 r. W tej sytuacji u pana Filipa przychód z tytułu wykonania usługi powstanie 20 listopada 2025 r.

Wariant II - Kontrahent dokona zapłaty za fakturę w marcu 2027 r. W tej sytuacji u Pana Filipa przychód z tytułu wykonania usługi powstanie w dniu upływu dwóch lat, licząc od dnia wystawienia faktury, czyli w dniu 13 stycznia 2027 r.

Wariant III - Pan Filip zlikwiduje działalność gospodarczą z dniem 31 sierpnia 2026 r. i do tego dnia nie otrzyma zapłaty za fakturę. W takim przypadku przychód z tytułu wykonania usługi powstanie u niego w dniu 31 sierpnia 2026 r.

Jeżeli faktura zostanie wystawiona w roku podatkowym, w którym podatnik stosował metodę kasową rozliczania przychodów, a do uregulowania należności z niej wynikającej dojdzie w roku podatkowym, w którym podatnik nie stosuje tej metody, to ustalając datę powstania przychodu wynikającego z tej faktury, będzie on stosował zasady kasowego PIT. Analogicznie będzie w odwrotnej sytuacji: gdy faktura zostanie wystawiona w roku podatkowym, w którym podatnik nie stosował kasowego PIT, a uregulowanie należności z niej wynikającej nastąpi w roku podatkowym, w którym podatnik z tej metody korzysta, to do ustalenia daty powstania przychodu wynikającego z tej faktury podatnik przyjmuje zasady z roku jej wystawienia (art. 14c ust. 8 i ust. 9 ustawy o pdof).

• Koszty

Rozwiązanie polegające na stosowaniu kasowego PIT ma jednak drugą stronę medalu. Przedsiębiorcy, którzy omawianą metodę wdrożą, koszty uzyskania przychodów będą potrącać także dopiero w dacie uregulowania należności (zapłaty) za otrzymany towar lub wykonaną usługę (art. 22 ust. 4a ustawy o pdof).

Jeżeli do uregulowania zobowiązania dojdzie po likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej albo zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania, wówczas koszty uzyskania przychodów w metodzie kasowej będą potrącane w ostatnim okresie rozliczeniowym przed likwidacją pozarolniczej działalności gospodarczej lub zmianą formy opodatkowania (art. 22 ust. 4b ustawy o pdof).

Beneficjenci

Prawo do opłacania w danym roku podatku dochodowego metodą kasową zyskają z nowym rokiem przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi, ale jedynie ci, którzy będą prowadzili działalność gospodarczą samodzielnie. Dodatkowo u tych kontynuujących działalność przychody z tego źródła w roku bezpośrednio poprzedzającym rok podatkowy nie będą mogły przekroczyć kwoty 1.000.000 zł. Jest to jednocześnie rozwiązanie dostępne dla podatników rozpoczynających prowadzenie samodzielnie działalności gospodarczej.

Opisany warunek samodzielnego prowadzenia działalności gospodarczej wyklucza z grona beneficjentów kasowego PIT osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą np. w formie spółki cywilnej czy spółki jawnej. Z kasowego PIT nie będą także mogły korzystać osoby, które co prawda będą ją prowadziły samodzielnie, ale w związku z tą działalnością będą prowadzić księgi rachunkowe (art. 14c ust. 1 pkt 2 ustawy o pdof).

Z kasowego PIT będą mogli korzystać przedsiębiorcy, którzy opłacają podatek dochodowy według skali podatkowej (art. 27 ustawy o pdof), IP Box (art. 30ca ustawy o pdof), podatek liniowy (art. 30c ustawy o pdof) oraz ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (rozdział 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym...).

Zgłoszenie wyboru

Ponieważ kasowy PIT nie będzie obowiązkowy, to ustawodawca na podatników, którzy się na niego zdecydują, nałożył obowiązek złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego sporządzonego na piśmie oświadczenia o wyborze tej metody rozliczeń w pdof. Przedsiębiorca kontynuujący działalność gospodarczą będzie miał obowiązek złożyć je do 20 lutego roku podatkowego. Z kolei dla podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego ostatecznym terminem wywiązania się z tego obowiązku informacyjnego będzie 20. dzień miesiąca następującego po miesiącu rozpoczęcia działalności. Jeżeli jednak do rozpoczęcia działalności gospodarczej dojdzie w grudniu - to oświadczenie to przedsiębiorca będzie zobowiązany złożyć do końca roku podatkowego (art. 14c ust. 1 pkt 3 ustawy o pdof).

Podatnik, który dokona wyboru kasowego PIT, będzie miał obowiązek stosować tę metodę przez cały rok podatkowy. Dokonany wybór metody kasowej rozliczania przychodów będzie dotyczyć również lat następnych, chyba że w kolejnych latach podatnik w terminie do 20 lutego roku podatkowego zawiadomi na piśmie właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z metody kasowej rozliczania przychodów (art. 14c ust. 7 i ust. 11 ustawy o pdof).

Zakres transakcji

Kasowy PIT będzie stosowany wyłącznie do przychodów wynikających z transakcji pomiędzy przedsiębiorcami, czyli tzw. B2B. Tym samym przedsiębiorca będzie wykazywał przychody i koszty podatkowe metodą kasową jedynie wtedy, gdy stroną transakcji będzie inny przedsiębiorca. Co równie ważne, będzie on dotyczył wyłącznie transakcji udokumentowanych fakturami. Nie będzie się go jednak w ogóle stosowało do przychodów z odpłatnego zbycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ujętych w ewidencji (art. 14c ust. 4 i ust. 6 ustawy o pdof).

Dodatkowe ewidencje

Podatnicy, którzy wybiorą kasowe rozliczanie pdof, będą obowiązani prowadzić poza standardowymi urządzeniami ewidencyjnymi przewidzianymi dla danej formy opodatkowania również ewidencję faktur dokumentujących przychody rozliczane metodą kasową. Ewidencja ta powinna zawierać: datę wystawienia faktury, numer faktury, kwotę należności wynikającą z faktury oraz datę uregulowania należności (art. 24a ust. 1da ustawy o pdof).