Bonus rzeczowy przyznany w związku z reklamacją towarów a koszty uzyskania przychodów

Spółka sprzedaje towary klientom detalicznym, którzy niekiedy je reklamują z powodu ich nieodpowiedniej jakości. W przypadku uznania reklamacji spółka dokonuje wymiany towaru na niewadliwy. Jako rekompensatę za uciążliwości związane z reklamacją spółka zazwyczaj przyznaje klientowi bonus, w postaci możliwości nieodpłatnego wyboru jakiegokolwiek towaru w sklepie - do określonej wysokości. Czy wydatki na zakup towaru, wydanego jako ww. bonus, spółka może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów?

Ustalając, czy wydatki, o których mowa w pytaniu, mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, należy wziąć pod uwagę ogólne zasady kwalifikowania wydatków do takich kosztów. I tak, kosztem podatkowym mogą być te wydatki, które:

• zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, oraz
   
• nie zostały wyłączone z kosztów podatkowych na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy o PDOP.

W praktyce przyjmuje się ponadto, że wydatek może być kosztem podatkowym pod warunkiem, że jest racjonalny, ekonomicznie uzasadniony, a także właściwie udokumentowany.

W pytaniu wskazano, że spółka wydaje klientom nieodpłatnie towar jako rekompensatę za uciążliwości związane z reklamacją sprzedanego pierwotnie towaru. Można z tego wnioskować, że w ten sposób spółka zabiega o to, aby zatrzymać klientów, którzy kupili u niej wadliwe towary, że dąży do tego, aby dokonywali oni w przyszłości zakupów w sklepie spółki, a nie u konkurencji. Zapewne w ten sposób spółka dąży również do zachowania swojego dobrego imienia.

Uwzględniając te argumenty zasadne jest naszym zdaniem uznać, że wydatki na zakup towarów, przekazywanych klientom jako rekompensata za uciążliwości związane z reklamacją wadliwych towarów, wykazują związek z prowadzoną przez spółkę działalnością i uzyskiwanymi przez nią przychodami. Jest to związek o charakterze pośrednim, gdyż przedmiotowych wydatków nie można powiązać z konkretnymi przychodami, dotyczą one raczej ogólnego funkcjonowania podmiotu gospodarczego jako całości.

Uznanie, iż przedmiotowe wydatki wykazują związek z przychodami spółki, nie przesądza jeszcze o tym, że mogą one zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Należy tu bowiem wziąć pod uwagę katalog wydatków wyłączonych z kosztów podatkowych.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o PDOP, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów reprezentacji, w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych.

Ustawodawca nie określił, co należy rozumieć pod pojęciem reprezentacji na potrzeby podatku dochodowego. W praktyce przyjmuje się, że reprezentacja to przede wszystkim każde działanie skierowane do istniejących lub potencjalnych kontrahentów podatnika lub osoby trzeciej w celu stworzenia oczekiwanego wizerunku podatnika dla potrzeb ułatwienia zawarcia umowy lub stworzenia korzystnych warunków jej zawarcia. Wydatki na reprezentację to koszty, jakie ponosi podatnik w celu wykreowania pozytywnego wizerunku. Bez znaczenia pozostaje tu kwestia wystawności, okazałości, czy też ponadprzeciętności.

Nie wydaje się, aby omawiane wydatki miały charakter reprezentacji. Zatem ww. wyłączenie z kosztów podatkowych nie powinno mieć tu raczej zastosowania.

Wspomnijmy, że ustawodawca wyłączył także z kosztów uzyskania przychodów m.in. kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów (zob. art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o PDOP).

Z pytania można wnioskować, że nieodpłatne przekazanie klientom towarów (jako rekompensata za reklamację wadliwego towaru) nie ma charakteru kary umownej czy odszkodowania, lecz jest świadczeniem przekazywanym klientom dobrowolnie, z własnej inicjatywy spółki. Z tego względu, naszym zdaniem, przedmiotowe wyłączenie z kosztów podatkowych nie ma tu zastosowania.

Kosztem uzyskania przychodów nie mogą być również darowizny, z pewnymi wyjątkami (zob. art. 16 ust. 1 pkt 14 ww. ustawy). W przedmiotowej sprawie wydaje się zasadne przyjęcie, że nieodpłatne wydanie towarów klientom nie jest darowizną, gdyż celem tego wydania jest zrekompensowanie klientowi uciążliwości związanej z reklamacją nabytego uprzednio towaru, a nie - przekazanie darowizny. Ponadto przekazując to świadczenie kontrahentom spółka zapewne liczy na określone zachowanie z ich strony w przyszłości. Cel przekazania takiego świadczenia powinien jednak wynikać z wewnętrznych regulacji firmy, np. z polityki marketingowej, regulaminu, itd.

Podsumowując:

Naszym zdaniem, w przedmiotowej sprawie wydatki na zakup towarów, przekazywanych klientom nieodpłatnie jako rekompensata za uciążliwości związane z reklamacją towarów, mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodów, o ile nie są one wydatkami na reprezentację.

Zaznaczamy, że nie wiadomo, czy podobne stanowisko zajmie właściwy dla podatnika organ podatkowy.

Rozliczenie VAT

Wspomnijmy, że klient, któremu sprzedawca, oprócz wymiany wadliwego towaru, dodatkowo wydał nieodpłatnie inny towar (który klient sobie wybrał), uzyskał z tego tytułu przysporzenie majątkowe, gdyż nie musiał płacić za ten "inny" towar. Klient uzyskał zatem przychód podatkowy.

Na gruncie VAT nieodpłatne wydanie towaru klientowi, jako rekompensata za uciążliwości związane z reklamacją towaru, generalnie skutkuje koniecznością wykazania z tego tytułu VAT należnego (zgodnie z regulacjami zawartymi w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT), jeśli spółce przysługiwało prawo do odliczenia VAT od zakupu tego towaru.

Z uwagi na to, iż nieodpłatne przekazanie ww. towarów klientom następuje na cele związane z prowadzoną działalnością podatnika, to obowiązek wykazania VAT nie powstanie, jeśli towary te będą spełniały definicję prezentów o małej wartości (nie są to raczej próbki), na podstawie art. 7 ust. 4 i 7 ww. ustawy.

Ujęcie księgowe

Rozchód z magazynu towarów, wydanych klientom nieodpłatnie jako rekompensata za uciążliwości związane z reklamacją towarów, może zostać zaksięgowany np.:

Natomiast kwotę VAT należnego od towarów przekazywanych klientom nieodpłatnie (jako rekompensata) można zaksięgować np. zapisem:

Podane księgowania są przykładowe.