Kiedy wartość początkową środka trwałego można ustalić na podstawie opinii biegłego?

Wybudowałem budynek użytkowy, który zamierzam wykorzystywać w działalności gospodarczej. Czy wartość początkową tego budynku mogę ustalić na podstawie opinii rzeczoznawcy majątkowego?

W tym przypadku wartości początkowej tego środka trwałego nie można ustalić na podstawie opinii rzeczoznawcy majątkowego.

Jeśli podatnik wytworzy środek trwały we własnym zakresie (np. wybuduje budynek gospodarczy), wówczas, co do zasady, wartością początkową tego składnika majątku jest koszt wytworzenia (art. 22g ust. 1 pkt 2 updof). W myśl art. 22g ust. 4 updof, do kosztu wytworzenia:

1) zalicza się:

• wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych,
• koszty wynagrodzeń za pracę wraz z pochodnymi,
• inne koszty, które dają się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych,

2) nie zalicza się:

• wartości pracy własnej podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci,
• kosztów ogólnych zarządu,
• kosztów sprzedaży,
• pozostałych kosztów operacyjnych,
• kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania.

Tak ustaloną wartość początkową środka trwałego:

• koryguje się o różnice kursowe, które zostały naliczone do dnia przekazania do używania środka trwałego (art. 22g ust. 5 updof),
• powiększa się o wydatki poniesione na montaż, o ile środek trwały wymaga montażu (art. 22g ust. 6 updof).

Na wartość początkową mogą składać się także inne niewymienione w powołanych przepisach koszty, jeżeli zostały naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania.

Stosownie do art. 22g ust. 9 updof, jeżeli podatnik nie może ustalić kosztu wytworzenia, wartość początkową środków trwałych ustala się w wysokości określonej przez biegłego. Powołany przez podatnika biegły, określając wartość początkową środka trwałego, ma obowiązek uwzględnić cenę rynkową. Podkreślenia wymaga, że taki sposób określenia wartości początkowej wytworzonego środka trwałego stanowi wyjątek od zasady określonej w art. 22g ust. 4 updof.

Wielu podatników składało wniosek do organu podatkowego z pytaniem o możliwość ustalenia wartości początkowej wytworzonego we własnym zakresie składnika majątku w oparciu o wycenę dokonaną przez powołanego biegłego rzeczoznawcę. W stanowiskach organów podatkowych dominuje pogląd, że gdy podatnik nosi się z zamiarem wykorzystywania danego składnika majątku do celów zarobkowych (nie ma przy tym znaczenia czy w okresie wytwarzania składnika majątku prowadzi działalność gospodarczą), to ciąży na nim obowiązek gromadzenia stosownych dokumentów. Na ich podstawie podatnik powinien ustalić koszt wytworzenia zdefiniowany w art. 22g ust. 4 updof. Pogląd taki potwierdza m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 7 lutego 2013 r., nr IBPBI/1/415-1455/12/SK, wyrażając zdanie: "(…) niemożność ustalenia kosztu wytworzenia środka trwałego musi być spowodowana sytuacją szczególną, wyjątkową, np. gdy podatnik dla celów prywatnych, a zwłaszcza mieszkaniowych wytworzył dany składnik majątku, a następnie pragnie wykorzystywać go dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej, ujmując w ewidencji (wykazie) środków trwałych. Zasady wyrażonej w art. 22g ust. 9 przedmiotowej ustawy (tj. updof - przyp. red.), nie można stosować do składników majątku, które zostały wytworzone z zamiarem wykorzystywania ich na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej lub w okresie jej prowadzenia. W takim przypadku ponoszone koszty wytworzenia środka trwałego powinny być ewidencjonowane z uwzględnieniem wymogów określonych w (...) art. 22g ust. 1 pkt 2 i ust. 4 tej ustawy. W opinii tut. Organu dotyczy to w szczególności sytuacji wytworzenia budynku niemieszkalnego, a więc budynku ze swej istoty nie przeznaczonego na cele mieszkalne podatnika. Niemożność ustalenia wydatków na wytworzenie składników majątku musi jednakże wynikać z obiektywnych przesłanek, a nie być wynikiem świadomego działania, bądź zaniedbań podatnika".

Wartość początkowa wytworzonego środka trwałego może być ustalana na podstawie opinii wydanej przez biegłego, jeśli środek taki był wytwarzany np. na potrzeby prywatne podatnika - w czasie, kiedy był on jeszcze osobą fizyczną nieprowadzącą pozarolniczej działalności gospodarczej i w związku z tym nie był zobowiązany do gromadzenia rachunków, faktur dokumentujących wydatki na jego wytworzenie. Takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 19 marca 2010 r., nr IPPB1/415-7/10-2/ES.

W stanie faktycznym, którego dotyczy zadane pytanie, podatnik wybudował budynek użytkowy z przeznaczeniem do wykorzystywania w prowadzonej działalności gospodarczej. W tej sytuacji nie istnieją przesłanki do zastosowania metody ustalania wartości początkowej na podstawie wyceny dokonanej przez biegłego, o której mowa w art. 22g ust. 9 updof. Do wartości początkowej tego środka trwałego podatnik będzie mógł zaliczyć udokumentowane wydatki związane z wytworzeniem środka trwałego.