Różnice kursowe przy zapłacie zobowiązań zagranicznych

Od kontrahenta zagranicznego otrzymujemy faktury za zakup towarów handlowych wyrażone w euro. Są one przeliczane według kursu średniego NBP. Następnie dokonujemy zapłaty tych faktur w euro, zlecając bankowi realizację przelewu z rachunku złotówkowego (nie posiadamy rachunku walutowego). Jak rozliczyć tę operację w księdze podatkowej?

Zakup towarów handlowych należy ujmować w księdze podatkowej w dacie ich otrzymania, najpóźniej przed przekazaniem do magazynu, przerobu lub sprzedaży. Wynika to z § 17 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2003 r. nr 152, poz. 1475 ze zm.). Jeżeli w dowodzie zakupu podane jest wartościowe określenie operacji gospodarczej tylko w walucie obcej, podatnik posiadający ten dowód jest obowiązany przeliczyć walutę obcą na złote, po obowiązującym w dniu dokonania operacji kursie, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o pdof. Wynik przeliczenia należy zamieścić w wolnych polach dowodu lub w załączniku do dowodu sporządzonego w walucie obcej (§ 12 ust. 4 rozporządzenia).

Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu. Stanowi tak art. 22 ust. 1 ustawy o pdof. Dla celów rozliczenia transakcji wyrażonych w walutach obcych za koszt poniesiony przyjmuje się koszt wynikający z otrzymanej faktury (rachunku) albo innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku) (art. 24c ust. 7 ustawy o pdof).

Zatem fakturę zakupu towarów otrzymaną od kontrahenta z kraju UE, podatnik powinien przeliczyć po średnim kursie NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury. Zapisu dotyczącego zakupu towarów, w wartości ustalonej w złotych, dokonuje się w kolumnie 10 księgi "Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu".

Zapłata zobowiązań zagranicznych w omawianym przypadku następuje w walucie obcej z rachunku bankowego prowadzonego w złotych. Wyciąg bankowy dokumentujący tę operację przedstawia wartość w złotych zobowiązania w euro, co do którego jednostka złożyła dyspozycję zapłaty, oraz kurs, po którym bank przeliczył to zobowiązanie. Jest to kurs faktycznie zastosowany (kurs sprzedaży banku).

W tym przypadku mogą wystąpić różnice kursowe pomiędzy wartością poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego NBP a wartością tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczoną według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia. Mówi o tym art. 24c ust. 2 pkt 2 i ust. 3 pkt 2 ustawy o pdof. Jeśli wartość kosztu przeliczona według kursu średniego NBP jest wyższa od wartości kosztu z dnia zapłaty, powstaje dodatnia różnica kursowa, ujmowana w kolumnie 8 księgi podatkowej "Pozostałe przychody". W przeciwnym razie powstanie ujemna różnica kursowa, księgowana w kolumnie 13 księgi "Pozostałe wydatki".

Przykład

Podatnik nabył towary handlowe od kontrahenta z Niemiec za kwotę 8.000 euro. Towary odebrał wraz z fakturą 22 września 2010 r. (faktura została wystawiona także tego dnia). Podatnik przeliczył koszt z faktury po kursie średnim NBP z dnia 21 września 2010 r., który wyniósł 3,9458 zł/euro. Wartość zakupionych towarów wyniosła więc 31.566,40 zł (8.000 euro × 3,9458 zł/euro). Tę kwotę podatnik wpisał do kolumny 10 księgi "Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu" pod datą otrzymania towarów, tj. 22 września 2010 r.

Zapłaty za fakturę podatnik dokonał 27 września 2010 r., składając w banku zlecenie dokonania przelewu 8.000 euro (podatnik nie posiada rachunku walutowego). Kurs sprzedaży walut banku podatnika z tego dnia wyniósł 4,00 zł/euro. W momencie zapłaty powstała ujemna różnica kursowa (wartość kosztu z dnia poniesienia okazała się niższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty). Wyniosła ona 433,60 zł, według wyliczenia: 8.000 euro × (4,00 zł/euro - 3,9458 zł/euro). Ujemną różnicę kursową podatnik wpisał do kolumny 13 księgi "Pozostałe wydatki" pod datą zapłaty, tj. 27 września 2010 r.