Przegląd Podatku Dochodowego nr 20 (284) z dnia 20.10.2010

Rozliczenie przychodów w walucie obcej przez podatników PIT

1. Zagadnienia ogólne

Przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek VAT (art. 14 ust. 1 updof).

Do celów podatkowych przychody muszą być wyrażone w złotych polskich. Dlatego jeżeli należności za sprzedane towary lub usługi są wyrażone w walucie obcej, konieczne jest ich przeliczenie na złote. Przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.
 

Zasady ustalania daty powstania przychodu wynikają z art. 14 ust. 1c, 1e, 1h i 1i updof. Zasadniczo za datę powstania przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności.

Inaczej ustala się moment powstania przychodu w przypadku tzw. usług ciągłych. Wówczas, jeżeli strony ustalą, że usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku. Reguła ta ma zastosowanie odpowiednio do dostawy energii elektrycznej i cieplnej oraz gazu przewodowego.

W sytuacji otrzymania przychodu, do którego nie mają zastosowania omówione wcześniej terminy, za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.
 

Osiąganie w działalności gospodarczej przychodu wyrażonego w walucie obcej niesie za sobą obowiązek rozliczenia różnic kursowych.

Dodatnie różnice kursowe powstają, jeżeli wartość przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu jest niższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia (art. 24c ust. 2 pkt 1 updof).

Z kolei ujemne różnice kursowe powstają, jeżeli wartość przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu jest wyższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia (art. 24c ust. 3 pkt 1 updof).

Dodajmy, że gdyby nie było możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w dniu jej wpływu, to przyjmuje się średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień. Wynika to z art. 24c ust. 4 updof.

Ponadto, w myśl art. 24c ust. 5 updof, kurs faktycznie zastosowany nie powinien być wyższy ani niższy o więcej niż powiększona lub pomniejszona o 5% wartość kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień faktycznie zastosowanego kursu waluty. Organ podatkowy może bowiem kurs niespełniający tych warunków zmienić lub wezwać podatnika do wskazania przyczyn uzasadniających zastosowanie takiego kursu.
 

Dodatnie różnice kursowe zwiększają przychody, natomiast ujemne różnice kursowe zwiększają koszty uzyskania przychodów. U podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów dodatnie różnice kursowe ujmuje się w kolumnie 8 „pozostałe przychody", a ujemne w kolumnie 13 „pozostałe wydatki".

2. Pytania i odpowiedzi

1) Parę dni po wykonaniu usługi wystawiono fakturę w euro. Czy wyrażony w euro przychód oraz ewentualne różnice kursowe należy przeliczyć w oparciu o kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego wykonanie usługi, czy poprzedzającego wystawienie faktury?

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, datę powstania przychodu wyznacza dzień wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności. Zatem dla określenia daty uzyskania przychodu decydujące jest zdarzenie, które miało miejsce najwcześniej, w tym przypadku - dzień wykonania usługi. Skoro więc przychód powstanie w dacie wykonania usługi, to do przeliczenia tego przychodu na złotówki należy przyjąć kurs średni NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wykonania tej usługi.

Jeżeli zaś chodzi o różnice kursowe, to powstaną one dopiero w momencie uregulowania należności w euro wynikającej z wystawionej faktury. Należność tę podatnik przeliczy po faktycznie zastosowanym kursie waluty z dnia otrzymania zapłaty.
 

2) Przed wydaniem towaru niemiecki kontrahent wpłacił mi zaliczkę w euro. Kilka dni później wystawiłem mu fakturę i wydałem towar. Jak rozliczyć taką transakcję?

Wysokość przychodu podatnik powinien ustalić, przeliczając wartość należności na złote według średniego kursu NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. W tym przypadku będzie to ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień, w którym nastąpiło wydanie towaru.

Natomiast w celu rozliczenia różnic kursowych podatnik powinien przeliczyć otrzymaną zaliczkę oraz zapłaconą pozostałą część należności po faktycznie zastosowanym kursie waluty z dnia otrzymania zaliczki oraz odpowiednio z dnia otrzymania pozostałej części należności.
 

3) Za wykonaną usługę kontrahentowi z Wielkiej Brytanii wystawiliśmy fakturę w euro. Jednak na rachunek walutowy wpłynęła zapłata za tę fakturę w GBP. Jaki kurs przyjąć do rozliczenia tej transakcji i jak ustalić różnice kursowe?

Otrzymaną zapłatę w walucie obcej podatnik powinien przeliczyć na złote po kursie faktycznie zastosowanym w dniu wpływu zapłaty na rachunek walutowy. Wyliczoną w ten sposób wartość powinien następnie porównać z należnością wynikającą z faktury przeliczoną według średniego kursu NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. Powstała różnica kursowa zwiększy odpowiednio przychody lub koszty podatkowe.
 

4) Za dostarczony towar wystawiliśmy fakturę w złotówkach. Przy czym w umowie wartość towaru wyrażona jest w euro i przeliczona jest według średniego kursu NBP obowiązującego w dniu załadunku. Czy dla potrzeb podatku dochodowego jest to prawidłowe przeliczenie?

Podatnik VAT wystawiając fakturę, wykazuje w niej wynagrodzenie przysługujące mu na podstawie obowiązującej umowy. Kwota wykazana na fakturze stanowi przychód należny z pozarolniczej działalności gospodarczej. W sytuacji gdy przychód ten jest wyrażony w walucie obcej, ulega przeliczeniu na złote. Jeżeli jednak należność za wykonaną usługę została określona na fakturze w złotych, to wówczas ta wyrażona w złotówkach należność stanowi przychód z działalności gospodarczej. Do celów podatkowych nie ma znaczenia, w jaki sposób doszło do ustalenia jej wysokości. Bez znaczenia zatem jest fakt, że wartość usługi została w umowie określona w euro i przeliczona po kursie ustalonym przez strony tej umowy.