Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 21 (812) z dnia 20.07.2013

Sprzedaż w ramach dropshippingu a rozliczenie podatku dochodowego i VAT

Zamierzam rozszerzyć prowadzoną działalność gospodarczą o sprzedaż przez internet w ramach dropshippingu. Będę pośrednikiem przy sprzedaży towaru z państwa spoza obszaru UE. Mianowicie nabywca wpłaci pieniądze za towar na moje konto, ja zaś (po potrąceniu swojej prowizji) przeleję zapłatę za towar zagranicznemu kontrahentowi, który dokona dostawy do nabywcy. Jak powinienem w takiej sytuacji rozliczać podatek dochodowy od osób fizycznych i VAT?

Sposób rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych przez podatnika, który prowadzi sprzedaż przez internet w ramach tzw. dropshippingu, zależy od tego, czy w świetle umowy zawartej z dostawcą (producentem, hurtownią, itp.) podatnik dokonuje sprzedaży towarów we własnym imieniu i na własny rachunek, czy też świadczy usługi w zakresie pośrednictwa handlowego.

1. Sprzedaż towarów we własnym imieniu i na własny rachunek

Polski system prawny nie reguluje instytucji "dropshippingu". W praktyce przyjmuje się, że "dropshipping" jest to model logistyczny sprzedaży przez internet polegający na przeniesieniu procesu wysyłki towaru na dostawcę (tak podaje m.in. Wikipedia).

W typowej sytuacji dokonywania sprzedaży według formuły dropshippingu, finalny sprzedawca (właściciel sklepu internetowego) dokonuje sprzedaży towaru we własnym imieniu i na własny rachunek. Natomiast na dostawcy danego towaru (czyli na jego producencie albo na hurtowni) spoczywa jedynie obowiązek dostarczenia towaru do kupującego (klienta sklepu internetowego).

Pozwala to na uniknięcie kosztownego gromadzenia i składowania zapasów określonych towarów przez podmiot sprzedający towary w systemie dropshippingu i przesunięcie obowiązku w zakresie dostawy towarów na ich producenta, ewentualnie na hurtownię.

W przypadku, gdy podatnik (właściciel sklepu internetowego) dokonuje sprzedaży finalnemu odbiorcy we własnym imieniu i na własny rachunek, a na dostawcy spoczywa jedynie obowiązek dostarczenia danego towaru, to w konsekwencji trzeba uznać, iż podatnik przeprowadza dwie czynności prawne, a mianowicie zakup towaru od dostawcy i jego sprzedaż ostatecznemu klientowi.

W celu ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, podatnik (właściciel sklepu internetowego) powinien obliczyć różnicę pomiędzy przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 14 ust. 1 ustawy o PDOF, a kosztami uzyskania tego przychodu (ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 1 tej ustawy).

Przychód podatnika

Przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont oraz po pomniejszeniu przychodu o należny podatek VAT (art. 14 ust. 1 ustawy o PDOF).

Z kolei za datę powstania przychodu z działalności gospodarczej, co do zasady, uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później jednak niż dzień:

• wystawienia faktury albo
   
• uregulowania należności (art. 14 ust. 1c ustawy o PDOF).

O momencie powstania przychodu decyduje zatem data wystąpienia wcześniejszego z powyższych zdarzeń.

W świetle powyższych regulacji, przychody uzyskane przez podatnika w związku ze sprzedażą towarów przez internet (dokonywaną we własnym imieniu i na własny rachunek) przy wykorzystaniu modelu logistycznego dropshippingu stanowią przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, ustalony w wysokości, jaką nabywca zapłacił podatnikowi za dany towar (bez ewentualnej kwoty VAT). Przychód ten powstaje, co do zasady, w momencie wpływu środków pieniężnych na rachunek bankowy podatnika, o ile nie wystawił on wcześniej faktury z tytułu realizacji transakcji sprzedaży.

Taki pogląd prezentują również organy podatkowe (m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 15 września 2011 r., nr ILPB1/415-782/11-2/TW).

Koszty uzyskania przychodów

Zgodnie z ogólną definicją sformułowaną w art. 22 ust. 1 ustawy o PDOF, do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć wszelkie wydatki, które zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów (zwiększenia ich wysokości) lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 tej ustawy.

Zakup towarów handlowych, co do zasady, niewątpliwie spełnia przesłanki wskazane w przywołanym przepisie. Należy jednak pamiętać, że ujęcie konkretnego wydatku w kosztach uzyskania przychodów wymaga odpowiedniego udokumentowania.

W przypadku podatnika, który zdarzenia gospodarcze ewidencjonuje w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, podstawą zapisów mogą być wyłącznie dowody księgowe spełniające warunki określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia tej księgi (Dz. U. nr 152, poz. 1475 ze zm.).

Z przepisów tych wynika, że podstawowym dokumentem uprawniającym do zaewidencjonowania wydatków na zakup towarów handlowych, co do zasady, jest otrzymana od kontrahenta faktura albo rachunek, bądź dokumenty celne, o których mowa w § 12 ust. 3 pkt 1 ww. rozporządzenia. Podstawą zapisów dotyczących wydatków (kosztów) mogą być również inne dowody księgowe, jednakże pod warunkiem spełnienia wszystkich wymogów zawartych w § 13 i § 14 ww. rozporządzenia.

Wymaga podkreślenia, że zdaniem organów podatkowych, wygenerowany z systemu bankowego wydruk potwierdzenia zapłaty za towar zakupiony przez podatnika nie spełnia wymogów przewidzianych dla dowodów księgowych w ww. rozporządzeniu, a w konsekwencji nie może stanowić podstawy zapisu kosztu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.

Jeżeli zatem podatnik nie dysponuje dowodami księgowymi wskazanymi w powołanym rozporządzeniu, to wydatków poniesionych na zakup towaru nie może uwzględnić w kosztach uzyskania przychodów.

Przykładowo, po rozpatrzeniu wniosku podatnika prowadzącego sklep internetowy w oparciu o model logistyczny dropshippingu, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 2 marca 2011 r., nr ILPB1/415-1327/10-7/AO, stwierdził, że:

"(…) Wnioskodawca wskazał (...), że na udokumentowanie transakcji zakupu towaru dysponuje jedynie przelewem bankowym. Zatem poniesione przez Niego wydatki dotyczące kwoty wysłanej kontrahentowi za zakupiony towar, które nie są udokumentowane zgodnie z rozporządzeniem w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów - nie mogą stanowić podstawy do ujęcia jako koszty uzyskania przychodów.

(…) W przypadku braku dokumentów stanowiących podstawę wpisu do podatkowej księgi przychodów i rozchodów dotyczących zakupu towarów handlowych - podstawę opodatkowania stanowi kwota wpływu pieniężnego za sprzedany towar przelana na rachunek bankowy Wnioskodawcy. (…)"

Podobnie wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 29 maja 2012 r., nr IPTPB1/415-166/12-2/KSU.

2. Świadczenie usług w zakresie pośrednictwa handlowego

Jeżeli natomiast zgodnie z umową zawartą z dostawcą, podatnik (właściciel sklepu internetowego) świadczy usługi w zakresie pośrednictwa handlowego - to skutki w rozliczeniu podatku dochodowego są odmienne od wyżej omówionych.

W takiej bowiem sytuacji podatnik (właściciel sklepu internetowego) nie prowadzi sprzedaży towarów we własnym imieniu ani na własny rachunek (nie dokonuje więc zakupu towarów będących przedmiotem transakcji), a jego rola ogranicza się tylko do zbierania zamówień dla dostawcy oraz przyjmowania od klientów zapłaty i przekazywaniu jej dostawcy, po pomniejszeniu o należną podatnikowi prowizję.

Jeżeli zatem podatnik świadczy usługi w zakresie pośrednictwa handlowego, to jego przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej jest uzyskana kwota prowizji (bez ewentualnej kwoty VAT).

Pogląd ten znajduje potwierdzenie m.in. w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu 13 stycznia 2012 r., nr ILPB1/415-1183/11-2/TW.

W interpretacji tej organ podatkowy stwierdził, że:

"(…) Wnioskodawca zamierza świadczyć usługi w zakresie pośrednictwa handlowego. W działalności tej zyskiem (przychodem w rozumieniu art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) będzie prowizja uzyskana z tego tytułu - różnica pomiędzy kwotą przelaną przelewem bankowym od klienta a kwotą przekazaną do dostawcy.

Zatem w sytuacji, gdy - jak wskazał Zainteresowany - jego rola będzie sprowadzała się do pośrednictwa, przychodem będzie wartość prowizji, na którą - jak podał Wnioskodawca, zostanie wystawiona faktura VAT.

Jednocześnie Zainteresowany wskazał, że towar nie będzie stanowił jego własności, nie uzyska faktury VAT oraz rachunku potwierdzającego zakup, nie będzie również importerem, nie sprowadza towaru na własny rachunek ani w niczyim imieniu, zaś jego udział w transakcji ograniczy się do pośrednictwa w płatnościach i zamówieniach.

W takim zatem przypadku podstawą opodatkowania będzie kwota prowizji uzyskanej przez Zainteresowanego (podkreśl. red.). (…)"

3. Skutki w VAT

W przypadku, gdy w transakcji uczestniczy kilka podmiotów w ten sposób, że towar wysyłany jest bezpośrednio od pierwszego podmiotu do ostatniego w łańcuchu dostaw, mamy do czynienia z transakcją łańcuchową. Taka sytuacja występuje m.in. wówczas, gdy towar wysyłany jest (transportowany) bezpośrednio od producenta (hurtownika) do ostatecznego nabywcy, gdy drugi podmiot w łańcuchu dostaw (pośrednik) jest stroną transakcji (czyli kupuje towar w swoim imieniu i na własny rachunek).

Zasadą jest, że miejscem dostawy towarów wysyłanych lub transportowanych przez dokonującego ich dostawy, ich nabywcę lub przez osobę trzecią jest miejsce, w którym towary znajdują się w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do nabywcy (art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Z kolei zgodnie z art. 22 ust. 4 ww. ustawy, w przypadku gdy miejscem rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów jest terytorium państwa trzeciego, dostawę towarów dokonywaną przez podatnika lub podatnika podatku od wartości dodanej, który jest również podatnikiem z tytułu importu albo zaimportowania tych towarów, uważa się za dokonaną na terytorium państwa członkowskiego importu albo zaimportowania tych towarów.

Odnosząc powyższe do stanu przedstawionego w pytaniu, należałoby uznać, że pierwszą dostawę towaru (od kontrahenta zagranicznego z Chin do pośrednika z Polski - czyli dostawę od A do B), należy opodatkować w Chinach. Będzie to dla kontrahenta zagranicznego eksport towarów. Przy założeniu, że podatnik z Polski (pośrednik) dokonuje formalności celnych związanych z przywozem (transportem) tego towaru na terytorium kraju, to w Polsce powinien rozliczyć import towaru, a dostawę dla ostatecznego nabywcy (od B do C) opodatkować według zasad obowiązujących w kraju (dalej zakładamy, że taka sytuacja występuje w omawianej sprawie).

Generalnie w przypadku importu towaru kwota podatku VAT wykazywana jest w zgłoszeniu celnym, a podatnik zobowiązany jest w terminie 10 dni, licząc od dnia jego powiadomienia przez organ celny o wysokości należności podatkowych, do wpłacenia obliczonego podatku (z wyjątkiem, gdy podatnik stosuje uproszczone procedury celne i rozlicza VAT w deklaracji - tę kwestię tu pomijamy). Podstawą opodatkowania w imporcie towarów jest natomiast wartość celna powiększona o należne cło, a jeżeli przedmiotem importu są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym - powiększona dodatkowo o podatek akcyzowy (art. 29 ust. 13 ustawy o VAT).

Jeżeli zakup towarów jest związany z prowadzeniem działalności opodatkowanej, kwota podatku wynikająca z dokumentu celnego stanowi kwotę podatku naliczonego (czyli VAT należny = VAT naliczony, zatem de facto nabywca - czynny podatnik VAT - nie ponosi ciężaru podatku). Odliczenia VAT od importu podatnik może natomiast dokonać w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał dokument celny, albo w deklaracji za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych (art. 86 ust. 10 pkt 1 i ust. 11 ustawy o VAT).

Natomiast sprzedaż towaru, kupionego od kontrahenta zagranicznego dla ostatecznego nabywcy z Polski, podatnik opodatkowuje w Polsce, na zasadach ogólnych. Do sprzedaży stosuje zatem stawkę VAT właściwą dla tego towaru w kraju. Obowiązek podatkowy wykazuje z chwilą wydania towaru, a jeżeli dostawa powinna być potwierdzona fakturą - z chwilą wystawienia faktury, nie później niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru. Jeżeli sprzedaży dokonano na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej lub rolnika ryczałtowego, transakcję należy dodatkowo zaewidencjonować w kasie fiskalnej (o ile podatnik nie korzysta z żadnych zwolnień z ewidencjonowania określonych w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 29 listopada 2012 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących - Dz. U. poz. 1382).

Pośrednictwo w sprzedaży towaru od kontrahenta spoza Unii

Jeżeli podatnik jedynie pośredniczy w sprzedaży/zakupie towaru od kontrahenta spoza Unii (czyli nie nabywa prawa do dysponowania towarem jak właściciel), za co należy mu się prowizja od kontrahenta zagranicznego, to dla celów VAT należy go traktować jako podmiot świadczący usługę. Przez świadczenie usług rozumie się bowiem każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (art. 8 ust. 1 ustawy o VAT). W przypadku, gdy prowizja należna jest od podatnika zagranicznego (np. Chin), to miejsce świadczenia usługi pośrednictwa trzeba ustalić zgodnie z zasadą ogólną wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT - będzie ono zatem znajdowało się w kraju, w którym usługobiorca posiada siedzibę działalności gospodarczej (czyli w Chinach). Usługa pośrednictwa nie będzie zatem podlegała opodatkowaniu VAT w Polsce. Podatnik powinien ją udokumentować fakturą bez kwoty podatku.

Pomimo że usługa pośrednictwa, o której mowa, nie podlega opodatkowaniu w kraju, należy ją wykazać w deklaracji VAT w poz. 21 "Dostawa towarów oraz świadczenie usług poza terytorium kraju".

Generalnie podstawą opodatkowania czynności wynagradzanej prowizyjnie jest kwota prowizji, pomniejszona o kwotę podatku. Ponieważ w przedmiotowej sprawie kwota podatku nie występuje, to kwota prowizji jest jednocześnie kwotą, którą należy wykazać w deklaracji VAT.

Warto podkreślić, że usług opodatkowanych poza Polską nie wlicza się do limitu zwolnienia podmiotowego (roczny limit tego zwolnienia wynosi 150.000 zł). Potwierdził to Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi, który w interpretacji indywidualnej z 8 listopada 2012 r., nr IPT- PP2/443-694/12-4/IR, uznał:

"(…) przy ustalaniu prawa do zwolnienia podmiotowego należy brać pod uwagę wyłącznie wartość opodatkowanej sprzedaży towarów i usług na terytorium kraju. W konsekwencji, nie uwzględnia się wartości dostaw towarów oraz świadczenia usług, które są zwolnione przedmiotowo lub których miejsce opodatkowania znajduje się poza terytorium Polski. (…)"

To oznacza, że jeżeli podatnik korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT (nie rozlicza VAT i nie składa deklaracji VAT), to nawet gdy prowizja należna podatnikowi z tytułu usługi pośrednictwa, świadczona dla podatnika zagranicznego, przekroczy 150.000 zł, podatnik nie utraci prawa do tego zwolnienia. Wówczas wykonywane czynności (prowizję) będzie mógł dokumentować rachunkiem.

Uwaga! Gdyby prowizja należna była od ostatecznego nabywcy z Polski (a nie od kontrahenta z Chin), to podlegałaby ona opodatkowaniu w Polsce.

Trzeba również podkreślić, że jeśli podatnik (pośrednik) zgłasza towary do odprawy celnej, to pomimo że nie jest ich właścicielem, będzie zobowiązany do zapłaty cła i podatku VAT wykazywanego w zgłoszeniu celnym.

Organy podatkowe przyznają prawo do odliczenia VAT naliczonego podatnikowi dokonującemu importu, mimo że nie jest on właścicielem towaru (por. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 17 września 2012 r., nr IPPP3/443-634/12-2/JK), ale trzeba pamiętać, że podstawowym warunkiem odliczenia jest związek wydatku z czynnościami opodatkowanymi. Jeżeli takiego związku nie ma, VAT nie podlega odliczeniu.

Końcowo zaznaczamy, że w omawianym przypadku nie ma znaczenia, że podatnik otrzymuje od ostatecznego klienta całą kwotę należną ze sprzedaży, a następnie przelewa ją - po potrąceniu należnej mu prowizji - na konto producenta (hurtownika) zagranicznego. Podatnik bowiem jedynie pośredniczy w przekazywaniu pieniędzy i nie jest stroną transakcji kupna-sprzedaży towaru.